PSİKOMOTOR GELİŞİM

                                             

                                      PSİKO-MOTOR GELİŞİM

1.1. Tanımı ve Önemi

 Psiko- motor kelimesi anlam olarak ‘hareket’i ifade eder. Dünyaya gelen her birey, daha anne karnında iken fiziksel olarak gelişmeye başlar. Dünyaya geldiğinde de bu gelişim hızlanarak devam eder. Önceleri refleks olan bu hareketlerin bazıları, refleks olarak ömür boyu devam ederken bazıları da zamanla organların bilinçli olarak kullanılması ile psikomotor becerilere dönüşür. Nefes alıp vermek ya da göz kırpıştırmak ömür boyu bireyin istemi dışında da olsa devam eden refleksif hareketlerdir. Oysa tek ayak üzerinde sekmek ya da kâğıt kesmek, organların kullanımının bilinçli olması ile yapılan eylemlerdir ve ‘psikomotor gelişim’ içinde değerlendirilir. Psiko-motor gelişim, yaşam boyu devam eden ‘psiko-motor’ becerilerde ortaya çıkan davranışların kontrol altına alınması sürecidir. Söz konusu olan davranışlar; duyu organları, zihin ve kasların birlikte çalışması ile ortaya çıkar. Bir anlamda bu davranışların kontrol altına alınmasını sağlayan süreç, “psiko-motor gelişimi” ifade eder. Psiko-motor gelişim, fiziksel büyüme ve merkezi sinir sisteminin gelişimine paralel olarak organizmanın isteme bağlı hareketlilik kazanması olarak tanımlanır. Psiko-motor gelişim farklı değişikliklere uğrasa da bireyin tüm yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Psiko-motor gelişim, düzenli bir sıra izler.
Psiko-motor Gelişim ;
 1. Baştan Ayağa
 2.İçten Dışa
 3. Büyük kaslardan Küçük kaslara
Baştan ayağa ve merkezden dışa doğru bir gelişim Psiko-motor gelişim büyük kas ve küçük kas gelişimi olmak üzere iki alanda ele alınır.
Büyük kas psiko-motor gelişim: Bu gelişim “kaba psiko-motor becerileri” olarak ifade edilir. Bir bütün olarak vücudun genel hareketlerini ve denge dinamiğini kapsar. Emekleme, ayakta durma, yürüme, koşma, salınım, dönme, yuvarlanma, zıplama, denge gibi hareketler üzerideki kontrolü anlatmak için kullanılmaktadır.
 Küçük kas psiko-motor gelişim: Bu gelişim ”ince psiko-motor beceriler” olarak ifade edilir. Eli ve ayağı kullanması ile ilgili becerileri kapsar. Tutma, kavrama, yazma, yırtma, çizme, yapıştırma, kesme gibi beceriler örnek olarak gösterilebilir. Çocuk için yaptığı her psiko-motor beceri, hareket ve sözsüz iletişim anlamındadır. Psiko-motor beceriler yolu ile dış dünyayla iletişim kurar. Kazandığı her yeni beceri ile de kendi dünyasının genişlemesine ve yeni deneyler yapmasına yardımcı olur.
   
         PSİKO-MOTOR GELİŞİMİ DESTEKLEMEYE YÖNELİK 
                                   ETKİNLİKLER
1.Bebeğe, bakabileceği bir nesne verebilir, yüzükoyun yattığında, gözleri ve bakışlarıyla hareketlerini takip edebilmesi için yetişkinin parmakları veya renkli objeler, bebeğin görüş alanı içinde oynatılır (1. ay).

2. Bebek kucağa alındığında başını dik tutabilmesi için çıngırak ya da sesli oyuncak sallanabilir (3. ay).
3. Ara sıra sesli uyaranlar vererek bebeğin değişik pozisyonlarda yatması sağlanabilir (6. ay).
4. Bebeğin, 10 dakikayı geçmemek koşuluyla sırtını ve yanlarını destekleyerek oturması sağlanabilir. Bu, gün boyu tekrarlanabilir. Eline ve uzanabileceği yere oynayabileceği oyuncaklar konabilir (6. ay). 5. Bebek, yüzükoyun durumdayken uzağına sevdiği oyuncak konulabilir ve onu alması konusunda bebek cesaretlendirebilir. Sürünerek gitmek istediğinde vücudunu hareket ettirmesi için tabanlarından iterek desteklenebilir (6. ay).
6. Bebekle oynarken oyuncağını onun erişebileceği yükseklikteki bir yere, örneğin; koltuğa koyabilir, ardından oyuncağı alabilmesi için onu cesaretlendirebilir, gerekirse tutunarak ayağa kalmasına yardımcı olunabilir. Bebek, koltuğa tutunarak ayağa kalktığında alkışlanabilir (9. ay).
7. Bebek, oturur durumda oyun oynarken sevdiği oyuncağı alması için ona uzatılarak, ayağa kalkarak alması için cesaretlendirilir. Eğer bebek kalkamıyorsa el uzatılarak kalkmasına yardımcı olunur (12. ay).
8. Merdiven çıkarken veya bir iki basamağı bulunan bir mekânda bebeğin elinden tutarak basamakları çıkmasına yardımcı olunabilir. Çocuk emeklemeden yürüyerek çift ayakla merdiven çıktığında ödüllendirilir (18. ay).
9. Bebeği masaya oturtarak önüne büyük ebatta kâğıt, kalem koyularak çizim yapması istenir ve yaptığı çizimleri sözel ifadelerle ödüllendirebilir (18. ay).
10. Çocuğun çekmeli oyuncaklarla oynamasına olanak sağlanabilir. Bunun için çocukla birlikte bir kutuya ip bağlanarak bir araba hazırlanabilir ve süslenerek birlikte oynanabilir (2 yaş).
11. Çocuğun merdivenden tek başına inmesine olanak sağlanarak, çocuğun bağımsızlık çabaları desteklenebilir. (2 yaş).
12. Zıplama ve ayak ucunda yürüme faaliyetlerinin yer aldığı oyunlarla top ve koşmaca yoluyla enerjisini harcaması için ortam yaratılabilir (2,5 yaş).
13. İhtiyar adam yürüyüşü, dalgın adam yürüyüşü, cüce yürüyüşü, robot yürüyüşü, dev adam yürüyüşü, simitçi, balıkçı, satıcı yürüyüşleri; meyve toplama ve devşirme; ekin, ot biçme; tahta rendeleme, odun kesme ve yarma; kaz, ördek, ayı, fil, maymun, tavşan, leylek yürüyüşü gibi çeşitli hayvan taklitlerinin yer aldığı oyunlar ile psiko-motor gelişimi, özellikle büyük kas gelişimi desteklenebilir.
14. Çocuğun eline pırasa, havuç, patates gibi sebzeleri vererek bunların üzerine keskin olmayan bir kazıcı ile şekiller çizmesi istenerek şekillerin yer aldığı sebze kesitlerini sulu boya ile istediği renkte boyaması sağlanır. Ardından beyaz bir kâğıda bu kesitleri bastırması istenerek baskılı motiflerden çeşitli kompozisyonlar oluşturulması sağlanır. Böylece çocuğun büyük ve küçük kas gelişimi desteklenebilir.
15. Bir kâğıt, akordeon gibi katlanır. Bu kâğıdın üzerine bir insan resmi çizilir. İnsan şeklini makasla kesmesi istenir. Kâğıt açıldığında peş peşe sıralanan insan şekilleri ortaya çıkar. Çocukların küçük kaslarının gelişimi desteklenir.